Oost-west

Thuis best, zou je er meteen achteraan kunnen denken. Maar de vraag is nu waar thuis eigenlijk is. Eerst vertrok ik voor vijf jaar van het westen naar het oosten, van Amsterdam naar Bali in Indonesië. Vervolgens van het oosten weer naar het westen voor een periode van vier jaar, eerst een half jaar in Perpignan in Frankrijk en aansluitend drie en een half jaar in Amsterdam. En wederom terug naar het oosten voor een periode van acht jaar, terug naar Bali en tussentijds was er ook nog een noodgedwongen verblijf van iets minder dan een jaar in Singapore. En nu, ben ik vanuit het oosten terug in het westen, in Anduze in het zuiden van Frankrijk.
   Ik kan mij voorstellen dat ik door dit heen en weer zwabberen over zou kunnen komen als een tamelijk rusteloos persoon. Dat is echter niet het geval. Het kwam door de liefde en de daaraan gepaarde wensen van mijn partners. Die waren Indonesisch en een stuk lastiger dan ik wanneer het aankomt op het kiezen en inschatten van een nieuwe plek om te gaan wonen en werken. De eerste periode bestrijkt - wat de relatie betreft - iets van veertien jaren met een en dezelfde partner, inmiddels officieel mijn ex-vrouw. Aanvankelijk kwam zij naar Nederland, maar kon niet echt aarden daar. En ik wilde dolgraag in een warmer land gaan wonen, zo kwam vrij snel het vertrek naar het oosten tot stand. Mijn ex-vrouw had eigenlijk maar een verblijfplaats voor ogen, de hoofdstad Jakarta. Maar die stad stond ongeveer het laagste op mijn lijst van steden waar ik mij zou willen vestigen, dus werd het Bali. Daar was toen nog schone lucht, weinig verkeer en daar zijn nog steeds prachtige landschappen om te ontdekken. Bovendien zorgde het aantal buitenlanders dat er permanent verbleef voor een behoorlijk internationale atmosfeer en redelijk goede voorzieningen. Zij bleef echter de hectische hoofdstad missen, vond het aantal aantrekkelijke Indonesische dames, die glimlachend rondreden op hun motorfiets, te hoog, kon al dat groen om ons heen niet meer zo waarderen en dat leidde tot ons vertrek, terwijl ik graag altijd daar was gebleven. Als een soort bushalte tussen Nederland en Indonesië verkoos ik Zuid-Frankrijk als plek om ons opnieuw te vestigen, Jakarta zou ik hooguit als laatste rustplaats op een kerkhof hebben gekozen.
   Het werd Perpignan, dicht bij de kust gelegen en een levendige stad. We vonden een fraai appartement op loopafstand van station en het centrum. Doorslaggevend toen was dat uit statistieken bleek dat er sprake was van driehonderd dagen met zonneschijn per jaar, niet gek voor een beeldend kunstenaar. Ik vind nog steeds dat ik daar goed werk heb gemaakt, zeer kleurrijk en vrolijk. Omdat ook in Perpignan het inburgeren voor mijn partner niet al te lekker liep - ondanks het feit dat we via vrienden allerlei Indonesische dames in de omtrek hadden leren kennen - wilde zij weer naar Amsterdam verhuizen. Ook met het idee dat onze dochter van vier jaar oud dan makkelijker naar school kon gaan. Dus heb ik voor de zoveelste keer al onze spullen ingepakt en samen met vrienden verhuisd naar Nederland, eerst naar een tijdelijke woning in Amsterdam-Oost (!) en vervolgens naar een vast adres in Amsterdam-Zuid. Een leuke buurt met winkels en scholen op loopafstand, veel andere kinderen en ondanks de winters was het er goed uit te houden. Ook omdat ik het appartement had gerenoveerd in min of meer Japanse stijl, een knipoog naar het oosten. Even later vond ik een atelier samen met een bevriende kunstenaar in het centrum van Amsterdam. Een kapel in een hofje. Hoge ramen, met keuken, douche en voldoende ruimte om er samen te werken. We hadden een soort van overdag huwelijk en een hele goede tijd samen. Totdat enkele bevriende ouderparen op het idee kwamen om gezamenlijk een jaar lang in onze villa op Bali door te brengen. Een van hun was leerkracht voor het basisonderwijs en zou dan de lessen aan de kinderen gaan verzorgen. Zo gezegd, zo gedaan, we gingen, ik als eerste. Na twee weken op Bali wist ik eigenlijk al dat ik niet terug wilde naar Amsterdam. Het oosten, Bali, was mijn thuis! Het appartement in Amsterdam was verhuurd voor een maximum van twee jaar, dus toen moest ik ook nog terug naar Amsterdam om huisraad en mijn beeldend werk in te pakken en te verschepen. Door het stuklopen van de relatie ben ik ook op Bali verhuisd. Van de villa met bijna duizend vierkante meter vloeroppervlak naar een kleine kamer in Ubud. Veel hoefde ik niet mee te nemen en dan ontdek je ook hoe weinig je eigenlijk nodig hebt. Met stoffering, een paar leuke lampen, beperkt keukengerei en wat schilderijen aan de muur kom je een heel eind. En ik vond ook nog een atelier aan de overkant van de straat, niet verkeerd.
   Toen ik daar een aantal maanden woonde werd de tweede periode ingeluid. Ik kreeg contact met een alleraardigste en mooie dame uit Sulawesi en zij wilde dolgraag naar Bali om te wonen en te werken. Ik beloofde haar op gang te helpen en zij had vrij spoedig en een baan en woonruimte gevonden om te starten. Maar we waren ook verliefd geworden en zo raakte ik verzeild in een nieuwe en spannende relatie. Na een jaar had zij het wel gezien in het luxe hotel aan de kust waar zij werkte en zegde haar baan op. Vanaf die dag woonden we samen, meestal in die kleine kamer en af en toe in de villa, want mijn ex-vrouw was al vertrokken naar Jakarta. Eindelijk terug op de plek waar ze altijd had willen zijn denk ik achteraf. Datzelfde jaar opperde mijn nieuwe partner hoe het zou zijn om samen in Europa te gaan wonen. Met een deportatie en een gek geworden ex-vrouw achter de rug, leek mij dat best een goede overweging en zo hebben we samen met mijn dochter een maand Europa bezocht om eens rond te kijken en in te schatten hoe het zou zijn om met zijn drieën daar te gaan wonen. Frankrijk beviel ons allen en mijn vriendin begon meteen met een intensieve cursus Frans op Bali. Een jaar later zijn we weer gegaan, nog gerichter en via huizenruil waren we drie maanden onder de pannen. Ook om officieel mijn echtscheiding te gaan regelen, want dat lukt niet op Bali door tegenwerking van mijn ex-vrouw. En tegelijkertijd op jacht naar aantrekkelijke en betaalbare appartementen om de knoop te kunnen doorhakken. Op de valreep vonden we - als laatste - het appartement in Anduze. Niet te groot, niet te klein en met een acceptabele huur. Meteen de papierwinkel in orde gemaakt en net voor vertrek terug naar Bali hoorden we dat we de nieuwe huurders konden worden. En weer inpakken! Eerst in de kamer en in het atelier in Ubud en vervolgens in de villa. Een schets de ik van het franse appartement had gemaakt diende als uitgangspunt om het meest noodzakelijke mee te nemen en om in te schatten of alles in een container zou passen. We vonden ook een huurder voor de villa, dus dat was eveneens geregeld. De verhuizing verliep goed, ook al moest ik het uitpakken en inrichten het meest in mijn eentje doen. Mijn vriendin mocht pas later weer een Schengen land bezoeken en voor alle zekerheid wilden wij ook nog mijn officiële scheiding afwachten, zodat we in Frankrijk konden gaan trouwen en zij dan een permanente verblijfs- en werkvergunning zou kunnen bemachtigen. Zij kwam dus drie maanden na de verhuisdatum.
   Vervolgens ging er veel mis. Mijn advocaat had, door onervarenheid met gemengde huwelijken, de termijn van indienen tot het afwikkelen van de echtscheiding veel en veel te kort ingeschat, dus trouwen tijdens het verblijf van drie maanden in Frankrijk ging niet lukken. Noodgedwongen moest mijn vriendin weer voor drie maanden het land verlaten, we waren allebei - ondanks dat we samen een erg goede tijd hadden in Frankrijk - behoorlijk teleurgesteld, maar het kon niet anders. Eenmaal terug in Sulawesi - en misschien al veel eerder - is zij op andere gedachten gekomen. Doordat familie op haar heeft ingepraat, door geldgebrek, door het trage scheidingsproces en door traditie en religie is het inmiddels duidelijk geworden dat zij niet zal terugkeren naar Frankrijk en dat onze relatie is verbroken. Het is niet met veel woorden gezegd, maar de periodes van stilte sinds haar vertrek naar Indonesië spreken boekdelen. Per telefoon verliepen de gesprekken nogal verschillend en wanneer zij haar thuisdorp bezoekt is er helemaal geen verbinding. Pijnlijk en onverwacht als het voor mij was heb ik het verdriet over mij heen laten komen en ondertussen ben ik weer redelijk overeind gekrabbeld. Wel met het rare idee dat ik door haar initiatief en wensen nu in Frankrijk woon, Bali helemaal achter mij heb gelaten en zij nu heel ver weg woont met de kans dat we elkaar nooit meer zullen ontmoeten. Ik hoop wel vanaf nu geen verhuisdoos meer aan te raken, zodat ik eindelijk weet waar mijn thuis is: Anduze in Zuid-Frankrijk!